گیتار، چه به عنوان یک وسیله دکوری در کنج اتاقتان، چه به عنوان یک وسیله برای خلق یک اثر هنری بزرگ و زیبا، کمتر کسی هست که با این ساز آشنایی نداشته باشد. اما آیا می‌دانید که تفاوت‌هایی در سبک‌های کلاسیک، فلامنکو و پاپ وجود دارد؟ یا اینکه چه تفاوت‌هایی در ساخت و ظاهر گیتار پاپ ، کلاسیک و فلامنکو می‌توان یافت؟
قبل از شروع بررسی تفاوت‌های این سه سبک، بهتر است که ابتدا با تاریخچه مختصر ساز گیتار آشنا شویم.
تاریخچه گیتار
گیتار تاریخچه مفصلی دارد که به مهاجرت زریاب، موسیقیدان و نوازنده ساز عود (ایرانی تبار) در قرن ۸ میلادی به اسپانیا برمیگردد. این تاریخچه با راه‌اندازی اولین مدرسه موسیقی توسط او در کوردوبا ادامه پیدا کرد.
در قرن شانزدهم میلادی، با پیدایش ساز جدیدی به نام گیتار باروک، نزدیک‌ترین ساز به گیتار کلاسیک شکل گرفت.
تدوین اصول نوازندگی گیتار
در قرن هفدهم میلادی، آهنگسازان اسپانیایی، پرتغالی، ایتالیایی و فرانسوی، اولین اصول نوازندگی گیتار کلاسیک را تدوین کردند.
اضافه شدن سیم ششم به گیتار
در قرن هجدهم میلادی، سیم ششم به گیتار اضافه شد؛ تا قبل از آن، گیتار فقط ۵ سیم داشت.
گیتار کلاسیک امروزی
در قرن نوزدهم میلادی، گیتار کلاسیک امروزی ساخته شد و توسط نوازندگان برجسته‌ای همچون فرانسیسکا تارگا، گیتار کلاسیک و تکنیک‌های آن به اوج رسید.
تفاوت‌های ساخت گیتار در سبک‌های مختلف
پس از آشنایی با تاریخچه گیتار، برای درک بهتر تفاوت‌های سبک‌های مختلف، به بررسی تفاوت‌های ساخت گیتار در سبک‌های قدیمی‌تر، یعنی گیتار کلاسیک و فلامنکو می‌پردازیم. گیتار پاپ، که محصول دنیای جدید است، تاریخچه و اصول عجیب غریبی در ساخت ساز گیتار ندارد.
آیا گیتارهای فلامنکو و کلاسیک با هم تفاوت دارند؟
سوالی که همیشه مطرح می‌شود این است که آیا گیتارهای فلامنکو و کلاسیک در ساختشان با هم تفاوت دارند یا خیر. برای پاسخ به این سوال، ابتدا باید به کاربرد هر یک از این سازها توجه کنیم.
گیتار فلامنکو
گیتار فلامنکو در اصل در همراهی با آواز، رقصنده و سازهای کوبه‌ای مانند کاخن طراحی شده است. بنابراین، این ساز باید صدایی بلند، رسا و پر انرژی داشته باشد تا بتواند در میان آواز و صداهای دیگر برجسته شود.
گیتار کلاسیک
اما گیتار کلاسیک معمولاً به صورت انفرادی اجرا می‌شود و نیاز به صدای گرم و دلنشین دارد. برای این سبک، صدای بلند زیادی لازم نیست، بلکه تمرکز بیشتر بر روی صدای تمیز و واضح تک تک نت‌ها است.
تفاوت جنس چوب گیتارهای کلاسیک و فلامنکو
گیتار کلاسیک، فلامنکو و پاپ هر یک دارای ویژگی‌های خاص خود هستند که با توجه به نیاز‌ها و سلیقه نوازنده ساخته شده‌اند.تفاوت‌های موجود در کاربری، نوع استفاده و سلیقه نوازندگان، پروسه‌های متفاوتی را برای ساخت این دو سبک گیتار ایجاد کرده‌اند.
برای ایجاد تفاوت‌های صدایی در گیتارهای کلاسیک و فلامنکو، از چوب‌های با جنس‌های مختلف استفاده می‌شود.
گیتارهای کلاسیک استاندارد معمولاً با چوب سیدار ساخته می‌شوند و صفحه صدای تیره‌ای دارند. اگر گیتاری دیدید که صفحه صدای آن رنگ تیره‌تری، مثل قهوه‌ای تیره، داشته باشد، احتمالاً گیتار کلاسیک است. چوب سیدار صدای گرم‌تری را ایجاد می‌کند.
اما گیتارهای فلامنکو عموماً با چوب اسپروس ساخته می‌شوند و صفحه صدای آن‌ها روشن‌تر است. اگر گیتاری دیدید که صفحه صدای آن رنگ روشن‌تری داشته باشد، احتمالاً گیتار فلامنکو است. البته صرفا فقط با مشاهده صفحه صدا به تنهایی نمیتوان قضاوت کرد چند عامل دیگر باید در کنار هم قرار بگیرند تا با قطعیت در رابطه با تشخیص این دو گیتار بتوان قضاوت کرد که در ادامه خواهم گفت .
باز هم، دلیل این تفاوت‌ها در جنس چوب و رنگ صفحه صدا به کاربرد متفاوت این دو نوع گیتار برمیگردد. چوب اسپروس در گیتارهای فلامنکو صدای متفاوتی را نسبت به چوب سیدار ایجاد می‌کند.
تفاوت ارتفاع سیم‌ها در گیتارهای کلاسیک و فلامنکو
تفاوت بعدی در گیتارهای کلاسیک و فلامنکو، ارتفاع سیم‌ها از صفحه انگشت گذاری و صفحه صدا است.
در گیتار کلاسیک، سیم‌ها ارتفاع بیشتری از صفحه انگشت گذاری و صفحه صدا دارند. به طوری که در نزدیکی خرک، یک انگشت به صورت کامل در بین سیم‌ها و صفحه صدا قرار می‌گیرد. این امر به دلیل اهمیت کیفیت تک تک صدای نت‌ها است. بنابراین، وقتی که اکشن (فاصله و ارتفاع سیم‌ها تا صفحه انگشت گذاری و صفحه صدا) بالا باشد، امکان گز زدن و صداهای نامناسب کمتر می‌شود.
در گیتارهای فلامنکو، ارتفاع سیم‌ها تا صفحه انگشت گذاری و صفحه صدا کمتر است و به اصطلاح، اکشن پایین‌تری دارند. در این نوع گیتار، بیشترین چیزی که برای ما اهمیت دارد، رسا و بلند بودن صدا و سرعت آن است. در این زمینه، تمیز بودن صدای تک تک نت‌ها از اهمیت کمتری برخوردار است و خیلی اوقات در گیتار فلامنکو، یک حالتی از گز و باز داشتن صدا طبیعی و زیبا است.
گلپیدور
تفاوت سوم، گلپیدور است که در گیتار فلامنکو وجود دارد. این یک پلاستیک زیر حفره صداست که به دلیل ضرباتی که نوازندگان فلامنکو به نام گلپه روی صفحه صدا می‌زنند، قرار داده شده است. این پلاستیک مانع از زخمی شدن ساز می‌شود.
وزن و ضخامت
وزن گیتارهای فلامنکو کمتر از گیتار کلاسیک است. وزن گیتارهای کلاسیک استاندارد و با کیفیت حدوداً 1.9 کیلوگرم است، در حالی که وزن گیتارهای فلامنکو حدوداً 1.5 کیلوگرم است. گیتار فلامنکو نیز کمی باریک‌تر از گیتار کلاسیک است.
چگونه گیتار کلاسیک و فلامنکو را تشخیص دهیم؟
اگر با یک گیتار با صفحه صدای کمرنگ و روشن، گلپیدور، ارتفاع سیم‌ها یا اکشن پایین، وزن کمتر، و باریک‌تر روبرو شدید، احتمالاً با یک گیتار فلامنکو روبرو هستید.
اگر هم با گیتاری روبرو شدید که صفحه صدای تیره‌ای داشت، وزن نسبتا بیشتر، گلپیدور نداشت، و اکشن و ارتفاع سیم‌ها بالا بود، با یک گیتار کلاسیک روبرو هستید.
انتخاب گیتار پاپ
با توجه به مجموعه توضیحاتی که ارائه داده‌ام، سوالی که مطرح می‌شود این است: گیتار پاپ به کدام تیپ گیتار بیشتر شباهت دارد؟
به نظر من، گیتار مناسب برای سبک پاپ ایده‌آل باید بیشتر به گیتار فلامنکو شباهت داشته باشد. زیرا در گیتار فلامنکو، وجود آواز، صدای رسا، حرکت‌های ریتمیک و نواختن آکورد موارد مهمی هستند. وجود پیکاپ در گیتار هم یکی از موارد مناسب برای سبک پاپ است . تعریف ساده پیکاپ وسیله ای برای تقویت و ارسال صدا به اسپیکر و بلندگو که برای اجرا در سالن ها و گروه نوازی بسیار مناسب است زیرا گیتار صدایی ضعیف تر به نسبت سازهای دیگر دارد پس وجود پیکاپ در گیتار خصوصا سبک پاپ عنصر کمک کننده ای خواهد بود .
اکثر دانش‌آموزانی که گیتار پاپ تهیه می‌کنند، گیتارهای میان رده و ارزان قیمت را انتخاب می‌کنند. در این گیتارها، بسیاری از اصول ساخت گیتارهای فلامنکو و کلاسیک رعایت نمی‌شود. برای آن‌ها مهم‌ترین مورد، مقرون به صرفه بودن و دوام بالای ساز است.
اگر با گیتاری روبرو شوید که برخی خصوصیات آن شبیه به گیتار فلامنکو و برخی دیگر شبیه به گیتار کلاسیک باشد، متعجب نباشید. تفاوت‌های گفته شده در مقاله عمدتاً برای گیتارهای استاندارد در رده حرفه‌ای است که رعایت می‌شوند.
مهم‌ترین چیزی که باید در خرید گیتار برای سبک پاپ توجه کنید، سالم بودن ساز، عدم وجود گز در فرت‌ها و سلامت کلی ساز است. ترجیحاً سعی کنید از برندها و گیتارهایی که در گذشته جواب داده‌اند استفاده کنید. زیرا طول عمر ساز نیز اهمیت بسیاری دارد.
گیتار آکوستیک
تفاوت سبک‌های گیتار: کلاسیک، پاپ، و فلامنکو
گیتار کلاسیک
گیتار کلاسیک دو‌معنی دارد. برای بسیاری از مردم آمریکا، گیتار کلاسیک صرفا سبک نیست بلکه گیتار مورد استفاده در هر دو سبک کلاسیک و فلامنکو را در کلام گیتار کلاسیک می‌گویند. این افراد گیتار را گیتار آکوستیک می‌شناسند که بزرگ‌تر از گیتارهای نایلون یا اسپانیش گیتار است و فرت‌های بیشتری دارد و جنس سیم و عرض دسته تفاوت دارد.
اما سبک گیتار کلاسیک به صورت خاص، سبکی است که قطعات دوره‌های مختلف موسیقی مانند دوره کلاسیک، باروک، رومانتیک و مدرن (منظور از مدرن آهنگ‌های جدید امروزی نیست، قطعات صد سال اخیر که توسط آهنگسازان پیشرو تر و با الهام از قطعات کلاسیک و باروک و رومانتیک با تفاوت‌های تکنیکی و حال و هوایی خاص تر و جدید تر) است.
قطعات کلاسیک همیشه نت‌نویسی شده‌اند و ترکیب ملودی و آرپژهای مختلف می‌باشند. نوازندگان کلاسیک به صورت خاص خیلی با آکورد به صورت دیاگرام و حرکت‌های ریتمیک دست راست به معنای ریتم نوازی کاری ندارند.
شاید بتوان گفت گیتار کلاسیک تکنیک‌های دست چپ را به اوج می‌رساند (اگر راست‌دست هستید).
قطعات کلاسیک به این دلیل که محصول سده‌های گذشته است، حال و هوایی قدیمی اما آرامش‌بخش و روح‌نواز دارد.
طریقه دست گرفتن و نشستن در سبک گیتار کلاسیک
گیتار فلامنکو
گیتار فلامنکو محصول کشور خالق گیتار، اسپانیا است. حرکت‌های سرعتی دست راست و چپ و تکنیک‌های متنوع دست راست که در واقع بیشتر از گیتار کلاسیک بر تکنیک‌های ناب دست راست (در صورتی که راست‌دست هستید) تکیه دارد. قطعات گیتار فلامنکو معمولا نت‌نویسی و تبلچر (نوعی نگارش مکان نت‌ها که درک آن ساده‌تر از نت‌نویسی است) و ترکیب هر دو است. حرکت‌های ریتمیک و تکیه بر آکوردهای مختلف، ملودی و آرپژ همگی بخش‌های قطعات گیتار فلامنکو هستند.
طریقه دست گرفتن و نشستن در سبک گیتار فلامنکو و پاپ
گیتار سبک پاپ
گیتار سبک پاپ در واقع محصول دنیای جدید است. در آموزش اصولی سبک پاپ، زیبایی‌ها و قدرت هر دو سبک کلاسیک و فلامنکو باید آموخته شود. معمولا آواز به همراهی گیتار استفاده می‌شود اما این به این معنی نیست که سبک پاپ فقط باید آکورد باشد. آموزش اصولی سبک پاپ باید توانایی نت‌خوانی را نیز به هنرجو بیاموزد تا بتواند قطعات زیبای کلاسیک و فلامنکو را نیز بنوازد.
برخی به اشتباه فکر می‌کنند اگر فردی به عنوان از روی نت قطعه به عنوان مثال “سلطان قلب‌ها” را می‌نوازد پس سبک کلاسیک است، اما این کاملا غلط است. این هنرجو در حال نواختن یک قطعه پاپ به صورت ملودی است. گیتار پاپ ترکیب ملودی، آکورد، آرپژ و همانطور که گفته شد، تکنیک‌های جذاب هر دو سبک قدیمی‌تر است. قطعات سبک پاپ می‌تواند نت‌نویسی شده یا تبلچر و دیاگرام آکوردها باشد.
سبک پاپ در سال‌های اخیر با ترکیب تکنیک‌های پرکاسیو و کوبه‌ای روی گیتار و ملودی و آکورد هم‌زمان، توانسته به تکامل بیشتری برسد که سبک مورد علاقه من برای تدریس است.
سعی کردم یک مقاله جامع در این زمینه بنویسم تا برای هر هنرجوی علاقه‌مندی راهنمایی باشد، اما اگر به هر ترتیب سوالی داشتید، می‌توانید در بخش کامنت‌ها مطرح کنید.
